“Dicht bouwen – goed ventileren: dat is het devies voor energie-efficiëntie.”
Ventilatie-experte Annamaria Belleri: Comfortabel binnenklimaat.
Een juiste ventilatie: dat is waar het om draait voor een goede binnenluchtkwaliteit. Verse lucht voorziet onze stofwisseling namelijk van zuurstof, verdunt geurtjes en schadelijke stoffen en zorgt voor verkoeling. In dit interview legt ventilatie-experte Annamaria Belleri bovendien uit waarom het concept van een comfortabel binnenklimaat zeer complex is.
De steeds dichter wordende bouwschil heeft een aanzienlijke impact op de binnenluchtkwaliteit. Waarom is ventilatie zo belangrijk?
Goede ventilatie draagt aanzienlijk bij aan de gezondheid en het comfort van de gebruikers van een gebouw. Ventilatie is vooral belangrijk om ons van zuurstof te voorzien en om afvalstoffen van onze menselijke stofwisseling, zoals kooldioxide en geuren, te verdunnen. Het is ook een middel om de binnenluchtkwaliteit op peil te houden behouden doordat we door te ventileren ook andere schadelijke stoffen die in een ruimte vrijkomen, kunnen verdunnen en verwijderen. Probeer daarbij natuurlijk altijd liever te voorkomen dan te genezen door te vermijden dat schadelijke stoffen überhaupt binnenkomen.
Ventilatie kan ook dienen voor het verkoelen van gebouwen die volkomen luchtdicht en thermisch geïsoleerd zijn geconstrueerd en daardoor sneller opwarmen. Deze toepassing van mechanische of natuurlijke ventilatie om binnenruimtes op energiebesparende wijze te verkoelen staat bekend als “ventilative cooling”.
Waar moet je op letten bij het ventileren?
Dicht bouwen – goed ventileren: dat is het devies voor energie-efficiëntie. Dit betekent dat de luchtuitwisseling op een juiste manier moet worden gereguleerd, om het energieverbruik tot een minimum te beperken en tegelijkertijd een goede binnenluchtkwaliteit te garanderen. Daarnaast moet een overmatige luchtvochtigheid worden vermeden, om te voorkomen dat er schimmel ontstaat. Afhankelijk van het ventilatiesysteem, de ventilatiestrategie en de omgeving van het gebouw, moet er met verschillende factoren rekening worden gehouden: buitengeluiden, de luchtkwaliteit en luchtvochtigheid buiten...
In de zomer is de buitenlucht vochtig en warm, in de winter koud en droog. Welke rol speelt dit bij de ventilatie? Dit kan worden opgelost door te ventileren wanneer de omstandigheden het gunstigst zijn, bijvoorbeeld ‘s ochtends vroeg in de zomer en ‘s middags in de winter.
Het woonklimaat hangt af van de juiste verhouding tussen binnentemperatuur en luchtvochtigheid. Wat is een comfortabel woonklimaat?
Comfort heeft te maken met een gemoedstoestand. Het gaat over het gevoel van welzijn dat de gebruikers van een gebouw ervaren in de ruimte die hen omgeeft. Het concept comfort werd gestandaardiseerd door middel van allerlei bouwnormen, en in de bouwvoorschriften zijn er strikte bepalingen voor temperatuur en luchtvochtigheid opgenomen. Maar in werkelijkheid is het bepalen van de voorwaarden die een situatie van binnencomfort creëren, veel complexer dan dat: het vereist in feite de betrokkenheid van vele disciplines – van bouwkunde tot psychologie. Er zijn verschillende factoren die beïnvloeden hoe mensen binnenruimtes ervaren. Deze hangen onder andere samen met de evolutie van het klimaat, sociaal begrip, culturele verschillen en socio-economische achtergrond. Mensen raken na verloop van tijd verknocht aan bepaalde omstandigheden in de binnenruimtes. Er worden bijvoorbeeld steeds meer airconditioningsystemen geïnstalleerd, niet alleen omdat het klimaat opwarmt, maar ook omdat ze een statussymbool zijn geworden. Een andere probleem bij de standaardisatie van comfort is dat men het binnenklimaat tot op heden altijd heeft benaderd vanuit vier afzonderlijke perspectieven: visueel, thermisch, akoestisch en IAQ (Indoor Air Quality). Deze aspecten zijn altijd onafhankelijk van elkaar beoordeeld geweest, terwijl mensen ze in werkelijkheid als één geheel waarnemen. Er werd ook geen rekening gehouden met andere factoren, zoals het uitzicht vanuit het raam of achtergrondgeluiden.
In recent onderzoek wordt rekening gehouden met verschillende criteria om het energiebesparingspotentieel te realiseren. Hieruit is bijvoorbeeld gebleken dat mensen binnentemperaturen boven of beneden de norm verdragen als daar tegenover staat dat ze een mooi uitzicht hebben vanuit het raam en in verbinding staan met de buitenwereld.
Wat is de relatie tussen subjectieve perceptie en een meetbaar gezond woonklimaat?
De vraag is eerder wat een gezond woonklimaat is. In fysiologisch onderzoek heeft men de invloed van een statisch binnenklimaat op de gezondheid onderzocht. Daaruit blijkt dat wanneer temperatuur en luchtvochtigheid altijd constant zijn, onze stofwisseling trager wordt en zich minder goed weet aan te passen aan temperatuurverschillen, wat kan leiden tot allerlei daarmee verband houdende aandoeningen. Dit kan ook gevaarlijk worden in een veranderend klimaat, waarbij hittegolven naar verwachting vaker en heviger zullen voorkomen. Recente onderzoekstrends richten zich daarom op dynamische omgevingen. Deze kunnen niet alleen gezondheidswinst opleveren, maar brengen ook een hogere energiebesparing met zich mee.
Hoe kan een goede luchtkwaliteit worden bereikt, ook wanneer de omgeving zwaar vervuild is?
Of de bronnen zich nu buiten bevinden of binnen: afhankelijk van de concentratie schadelijke stoffen zijn er verschillende oplossingen mogelijk zoals filters, luchtzuiveraars of gecontroleerde ventilatie. Als de concentraties relatief laag zijn, is ook natuurlijke ventilatie een optie. In tegenstelling tot natuurlijke ventilatiesystemen beschikken mechanische systemen meestal over luchtfilteropties. Maar natuurlijk moeten er ook op politiek niveau maatregelen worden genomen om de luchtvervuiling terug te dringen, zoals het renoveren van gebouwen, meer elektrisch rijden, het gebruik van de fiets en het verbeteren van het openbaar vervoer, om tot duurzame mobiliteit te komen.
De steeds dichter wordende bouwschil heeft een aanzienlijke impact op de binnenluchtkwaliteit. Waarom is ventilatie zo belangrijk?
Goede ventilatie draagt aanzienlijk bij aan de gezondheid en het comfort van de gebruikers van een gebouw. Ventilatie is vooral belangrijk om ons van zuurstof te voorzien en om afvalstoffen van onze menselijke stofwisseling, zoals kooldioxide en geuren, te verdunnen. Het is ook een middel om de binnenluchtkwaliteit op peil te houden behouden doordat we door te ventileren ook andere schadelijke stoffen die in een ruimte vrijkomen, kunnen verdunnen en verwijderen. Probeer daarbij natuurlijk altijd liever te voorkomen dan te genezen door te vermijden dat schadelijke stoffen überhaupt binnenkomen.
Ventilatie kan ook dienen voor het verkoelen van gebouwen die volkomen luchtdicht en thermisch geïsoleerd zijn geconstrueerd en daardoor sneller opwarmen. Deze toepassing van mechanische of natuurlijke ventilatie om binnenruimtes op energiebesparende wijze te verkoelen staat bekend als “ventilative cooling”.
Waar moet je op letten bij het ventileren?
Dicht bouwen – goed ventileren: dat is het devies voor energie-efficiëntie. Dit betekent dat de luchtuitwisseling op een juiste manier moet worden gereguleerd, om het energieverbruik tot een minimum te beperken en tegelijkertijd een goede binnenluchtkwaliteit te garanderen. Daarnaast moet een overmatige luchtvochtigheid worden vermeden, om te voorkomen dat er schimmel ontstaat. Afhankelijk van het ventilatiesysteem, de ventilatiestrategie en de omgeving van het gebouw, moet er met verschillende factoren rekening worden gehouden: buitengeluiden, de luchtkwaliteit en luchtvochtigheid buiten...
In de zomer is de buitenlucht vochtig en warm, in de winter koud en droog. Welke rol speelt dit bij de ventilatie? Dit kan worden opgelost door te ventileren wanneer de omstandigheden het gunstigst zijn, bijvoorbeeld ‘s ochtends vroeg in de zomer en ‘s middags in de winter.
Het woonklimaat hangt af van de juiste verhouding tussen binnentemperatuur en luchtvochtigheid. Wat is een comfortabel woonklimaat?
Comfort heeft te maken met een gemoedstoestand. Het gaat over het gevoel van welzijn dat de gebruikers van een gebouw ervaren in de ruimte die hen omgeeft. Het concept comfort werd gestandaardiseerd door middel van allerlei bouwnormen, en in de bouwvoorschriften zijn er strikte bepalingen voor temperatuur en luchtvochtigheid opgenomen. Maar in werkelijkheid is het bepalen van de voorwaarden die een situatie van binnencomfort creëren, veel complexer dan dat: het vereist in feite de betrokkenheid van vele disciplines – van bouwkunde tot psychologie. Er zijn verschillende factoren die beïnvloeden hoe mensen binnenruimtes ervaren. Deze hangen onder andere samen met de evolutie van het klimaat, sociaal begrip, culturele verschillen en socio-economische achtergrond. Mensen raken na verloop van tijd verknocht aan bepaalde omstandigheden in de binnenruimtes. Er worden bijvoorbeeld steeds meer airconditioningsystemen geïnstalleerd, niet alleen omdat het klimaat opwarmt, maar ook omdat ze een statussymbool zijn geworden. Een andere probleem bij de standaardisatie van comfort is dat men het binnenklimaat tot op heden altijd heeft benaderd vanuit vier afzonderlijke perspectieven: visueel, thermisch, akoestisch en IAQ (Indoor Air Quality). Deze aspecten zijn altijd onafhankelijk van elkaar beoordeeld geweest, terwijl mensen ze in werkelijkheid als één geheel waarnemen. Er werd ook geen rekening gehouden met andere factoren, zoals het uitzicht vanuit het raam of achtergrondgeluiden.
In recent onderzoek wordt rekening gehouden met verschillende criteria om het energiebesparingspotentieel te realiseren. Hieruit is bijvoorbeeld gebleken dat mensen binnentemperaturen boven of beneden de norm verdragen als daar tegenover staat dat ze een mooi uitzicht hebben vanuit het raam en in verbinding staan met de buitenwereld.
Wat is de relatie tussen subjectieve perceptie en een meetbaar gezond woonklimaat?
De vraag is eerder wat een gezond woonklimaat is. In fysiologisch onderzoek heeft men de invloed van een statisch binnenklimaat op de gezondheid onderzocht. Daaruit blijkt dat wanneer temperatuur en luchtvochtigheid altijd constant zijn, onze stofwisseling trager wordt en zich minder goed weet aan te passen aan temperatuurverschillen, wat kan leiden tot allerlei daarmee verband houdende aandoeningen. Dit kan ook gevaarlijk worden in een veranderend klimaat, waarbij hittegolven naar verwachting vaker en heviger zullen voorkomen. Recente onderzoekstrends richten zich daarom op dynamische omgevingen. Deze kunnen niet alleen gezondheidswinst opleveren, maar brengen ook een hogere energiebesparing met zich mee.
Hoe kan een goede luchtkwaliteit worden bereikt, ook wanneer de omgeving zwaar vervuild is?
Of de bronnen zich nu buiten bevinden of binnen: afhankelijk van de concentratie schadelijke stoffen zijn er verschillende oplossingen mogelijk zoals filters, luchtzuiveraars of gecontroleerde ventilatie. Als de concentraties relatief laag zijn, is ook natuurlijke ventilatie een optie. In tegenstelling tot natuurlijke ventilatiesystemen beschikken mechanische systemen meestal over luchtfilteropties. Maar natuurlijk moeten er ook op politiek niveau maatregelen worden genomen om de luchtvervuiling terug te dringen, zoals het renoveren van gebouwen, meer elektrisch rijden, het gebruik van de fiets en het verbeteren van het openbaar vervoer, om tot duurzame mobiliteit te komen.
Annamaria Belleri is gespecialiseerd in energie- en milieutechnologie. Haar onderzoek aan het Institute for Renewable Energy/Eurac Research in Bozen richt zich op ventilatieoplossingen en -strategieën voor het doeltreffend ventileren van gebouwen gebruikmakend van het natuurlijke ventilatiepotentieel. Sinds 2022 leidt ze het onderzoeksteam voor “Healthy and Comfortable Buildings”.
Een gezond binnenklimaat: om de luchtvochtigheid te reguleren en schimmelvorming te vermijden, is regelmatige, op de seizoenen afgestemde ventilatie noodzakelijk.
Nog niet genoeg?
Meer interessante dingen om te lezen vindt u hier.
Gustav Burger: raamdeuren en barrièrevrijheid.