Architectuur is het samenspel van proportie, vorm en materiaal. En een pragmatisch invullen van behoeften. En ramen? Die zijn niet weg te denken uit de zoektocht naar het verzoenen van functionaliteit en esthetiek. Architecte Perrine Ernest spreekt in dit interview over de sleutelrol van ramen bij de vormgeving van gevels en gebouwen.

Welke rol speelt het raam als architectonisch vormgevingselement?
Glasoppervlakken zijn heel belangrijk bij de vormgeving van de bouwschil. In tegenstelling tot een massieve muur reflecteert glas – indien gewenst – de afwezigheid van materiaal. Ramen geven ritme aan oppervlakken en zorgen voor een zekere lichtheid. Conceptueel gezien zijn ramen een belangrijk vormgevingselement in de architecturale taal. Ze vormen het uitgangspunt voor het spelen met vormen en bepalen mee het geheel. Ramen verlenen karakter aan gevels en geven hele gebouwen vorm.

Volgens welke esthetische criteria kiest u als architecte ramen uit?
Dat hangt af van het gebouw in kwestie, van de bouwstijl en van de concrete eisen. Het totaalresultaat moet coherent zijn. Wat we op dit moment veel zien, is de tendens om het raamwerk als het ware te laten verdwijnen. De profielen worden steeds slanker en dunner en daarmee nagenoeg onzichtbaar. Vanuit esthetisch oogpunt kan het echter net zo interessant zijn om juist bewuste accenten te plaatsen met het raamwerk. Zo kan je bijvoorbeeld de raamvleugels gaan benadrukken of ze eruit laten springen door de keuze voor een ander materiaal.

In hoeverre beïnvloeden modulariteit en materialiteit van de ramen de architectuur?
Heel eenvoudig: met de vrijheid op vlak van vorm groeit ook onze vrijheid op vlak van vormgeving. Een ruime en modulair combineerbare keuze aan materialen, kleuren en structuren vergroot onze mogelijkheden tot in het oneindige. Ook wat betreft de details. De kleur van de glaslatten, de afstandhouders tussen de glasplaten, de structuur van de beglazing, de reflectie ervan... alles kan op maat worden vormgegeven.

Daarbij gaat het ook altijd om de enscenering van binnen en buiten...
Ja, ramen kunnen bijvoorbeeld het uizicht omkaderen of met perspectief spelen. Vooral grote glasoppervlakken doen de grenzen tussen binnen en buiten vervagen en zorgen voor een bijzonder ruimtelijk effect. Ook kleine ruimtes kunnen met slim geplaatste ramen opengebroken worden en een zekere ruimtelijkheid krijgen. Licht geeft ruimte vorm.

Hoe belangrijk zijn ramen voor het welzijn en de woonkwaliteit?
Ongelooflijk belangrijk. Ramen voorzien ons van licht en zonder licht kunnen wij niet leven. Naast indirect natuurlijk licht kan je door een bewuste planning van de ramen ook direct zonlicht het gebouw binnenhalen. Het spel van licht en schaduw dat zo in de ruimte wordt gecreëerd, verandert in de loop van de dag en draagt bij aan ons welzijn.

Welke vormgevingstrends ziet u? Waar gaan de ontwikkelingen heen?
Vandaag de dag is vooral de vraag naar energie-efficiëntie zeer actueel. Architectuur levert een belangrijke bijdrage aan duurzaamheid – dat wordt ook via het design zichtbaar. De uitdaging is om de energetische voetafdruk van gebouwen zo laag mogelijk te houden en de architectonische vormtaal verder te ontwikkelen.

Hoe doen we dat?
Ten eerste door de keuze voor recycleerbare materialen waarvan de productie het milieu zo weinig mogelijk belast. Ten tweede door intelligente bouwschillen, die niet alleen optimaal isoleren, maar bijvoorbeeld ook gebruik maken van passieve zonne-energie. Duurzaamheid kan echter evengoed betekenen flexibele gebouwen te ontwikkelen, die zich aanpassen aan de gebruikseisen. Zo kan je verbouwingen vermijden.

Welke rol speelt het thema duurzaamheid bij de keuze van een product?
Bij de keuze van een bouwelement kan je tegenwoordig niet meer om duurzaamheid heen. Daar komen nog andere criteria bij, zoals de prijs en de technische uitrusting, maar voor de bouwschil zijn vooral duurzaamheid en een lange levensduur doorslaggevend.